SPECIAL ASSIGNMENT 1

Παράδειγμα Gestalt principle :figure-ground

“Changes being made today have been based on feeling rather than on objective evidence conserning wich design is easier to read”. 

Η παρατήρηση του J. Sissors εν έτει 1965 φαίνεται να αντανακλά την σημερινή πραγματικότητα στην συντριπτική πλειοψηφία των εφημερίδων, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σχεδόν σε όλο τον πλανήτη. 

Με μία όμως ουσιαστική διαφορά: οι εφημερίδες σήμερα, αλλάζουν ραγδαία, τον σχεδιασμό τους, προσπαθώντας να κάνουν ελκυστικότερο το περιεχόμενό προς τον “πελάτη”- αναγνώστη.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας που έφερε και τις μεγάλες αλλαγές στις εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας τόσο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού όσο και στη γηραιά ήπειρο, επηρρεάζει τον σχεδιασμό των σελίδων στις εφημερίδες σε όλο τον κόσμο.

Στα 45 χρόνια που κύλησαν από την παρατήρηση του J. Sissors μέχρι σήμερα, έχει αναπτυχθεί και εξελίσσεται μια θεωρία, η οποία σκοπό έχει να βοηθήσει τα έντυπα (και όχι μόνο) μέσα ενημέρωσης, να καταλάβουν τι προσελκύει τον αναγνώστη, ώστε να αλλάξουν το “ένδυμά τους” για να αποσπούν την προσοχή.

Η θεωρία των “gestalts” βασίζεται στην τάση που έχουν υποσυνείδητα οι άνθρωποι να συνδυάζουν διαφορετικά τμήματα πληροφοριών σε ένα οργανωμένο σύνολο, υποστηρίζει ο Ken Smith. Η κωδικοποίηση της πληροφορίας, με τη χρήση των βασικών αρχών “Gestalt”, δίνει τη δυνατότητα να παρέχεται μεγάλος αριθμός πληροφοριών στον αναγνώστη.

Οι βασικές αυτές αρχές που χρησιμοποιούνται ως εργαλείο αυτής της θεωρίας, είναι η ομοιομορφία, η εγγύτητα και η συνέχεια των αντικειμένων, το τι αντιλαμβάνεται το μάτι ως φόντο και τι ως βασικό αντικείμενο σε μια εικόνα, και η συμμετρία. Μια ακόμα βασική αρχή είναι και ο ισομορφισμός, που χρησιμοποιείται κυρίως από τα ηλεκτρονικά μέσα για να αποδώσει τις αισθήσεις.

Μεταφέροντας αυτή τη θεωρητική βάση στις δημοσιογραφικές αίθουσες η Pattie McCracken εξήγησε πώς λειτουργεί σήμερα το W.E.D. (writing, Editting and Design), το “πάντρεμα” της εργασίας των δημοσιογράφων, φωτογράφων, και γραφιστών, ώστε το δημοσιογραφικό προϊόν να είναι πιο ισχυρό.

Το “στήσιμο” ενός δημοσιογραφικού θέματος σε μια σελίδα, προϋποθέτει τη στενή συνεργασία των δημοσιογράφων με τους φωτογράφους και τους γραφίστες, ως μια ομάδα για να μπορέσουν να οπτικοποιήσουν το θέμα, και να κωδικοποιήσουν τις πληροφορίες που θα αντλήσει ο αναγνώστης, με βάση τους νόμους “gestalt”. Προκειμένου να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα έχουν στη “φαρέτρα” τους, όχι το μόνο το παραδοσιακό κείμενο-φωτογραφία, αλλά πλήθος επιλογών διαγραμμάτων, που τους επιτρέπουν να οπτικοποιούν τις πληροφορίες, ώστε με ελάχιστο κείμενο να μπορεί ο αναγνώστης υποσυνείδητα να λαμβάνει τον μέγιστο αριθμό πηροφοροριών από μια δημοσιευμένη δημοσιογραφική εργασία.

Ερωτήματα- Ελεύθεροι συνειρμοί

• Η αναφορά στο πώς αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι την εικόνα, με έκανε να σκεφτώ το "σπήλαιο" του Πλάτωνα (Πλάτωνος Πολιτεία βιβλίο έβδομο).
• Κατά τη διάρκεια του μαθήματος της McCracken βλέπαμε παραδείγματα διαφόρων εφημερίδων και κληθήκαμε να πειραματιστούμε “χτίζοντας” ένα πρωτοσέλιδο. Τόσο στο κείμενο του Smith, όσο και στην πρακτική αυτή άσκηση με την McCracken, διαισθάνθηκα ότι αναφέρονταν στον “Δυτικό Τύπο”. Η χρήση των χρωμάτων για παράδειγμα, που αναφέρεται στον Smith, όσο και η λογική της χρήσης μιας βασικής φωτογραφίας και “λευκού χώρου” από την McCracken, για παράδειγμα, είναι σε ευθεία αντίθεση με τα δαιδαλώδη πρωτοσέλιδα των τουρκικών και αραβικών εφημερίδων. Μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας είχα την αίσθηση ότι τα πρωτοσέλιδα του τουρκικού και αραβικού Τύπου, αντανακλούν την κοινωνία στην οποία απευθύνονται. Μάλιστα ήρθαν στο μυαλό μου συνειρμικά, εικόνες από τις βιτρίνες αυτών των χωρών, οι οποίες μοιάζουν με τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων: γεμάτες μικρές διαφημίσεις που διαλαλούν την πραμάτεια τους. Αντίστροφα, μια “ευρωπαϊκού τύπου” βιτρίνα καταστήματος, στήνεται με άλλη λογική, πιο “καλλιτεχνική”. Εκτιμώ ότι οι βασικοί κανόνες των gestalts, στην εφαρμογή τους σε εφημερίδες μη “δυτικών κοινωνιών” θα έχουν διαφορετικά πρωτοσέλιδα αποτελέσματα. Είναι λάθος εκτίμηση;
• Τόσο η McCracken όσο και ο Smith τονίζουν ότι όλη αυτή η προσπάθεια γίνεται για διευκολύνει τον αναγνώστη να λαμβάνει τις περισσότερες -κατά το δυνατόν- κωδικοποιημένες πληροφορίες. Υπάρχουν σχετικές μετρήσεις; Τα θέματα στον Τύπο υπαγορεύονται από αυτά που θέλει να διαβάσει ο αναγνώστης ή και από θέματα που κρίνει η εφημερίδα ότι θα πρέπει να τον ενδιαφέρουν; Και ποιος κάνει αυτή την επιλογή; Γνωρίζουν οι ελληνικές εφημερίδες το αναγνωστικό τους κοινό και τις προτιμήσεις του;